Region de lenga e de cultura, la Gasconha existish dempèi mes d’ua detzenada de sègles e hè trindar dempèi tot aqueth temps ua lenga unica mès pregondament ligada a las autas lengas romanas.

Lo gascon vengut deu basc, deu protò-basc exactament (ua fòrma de lenga prumèra que balhèc lo basc) estoc colorat de mes d’un apòrt : cèlta, ibère, visigòt e en màger part peu latin au moment de la tempsada gallò-romana.

Se la lenga enrasiga la Gasconha dins l’espaci miejornau e mediterranèu, l’istòria deus gascons se miralha tanben dins l’epopèa de la construccion d’aqueth ensemble bèth. Dempèi totstemps, los pòbles s’abarrejan, lutan, se ligan e s’entenen entà susvíver e víver  en Euròpa tan coma en Gasconha, es a díser : entre Garona, Pirenèus e mar grana.

Aqueras tres limitas naturalas son los elements los mes simbolics qu’aquera region istorica mès sustot linguistica a tostemps conegudas.

Jules Cesar, en 51 avant J-C dins la sua Guèrra de las Gàllias, e  tanben Strabon (geografe grèc de la mèma tempsada) presentavan dejà l’Aquitània, futura Gasconha, dins aqueras limitas geograficas.

Dins aquera Aquitània, aquera futura Gasconha (qu’apareisherà quauques sègles mes tard pr’amor deus Vascons, pòble installat entre Pirenèus e planas e lèu aperats Gascons), la lenga, las tradicions, lo fisic deus poblants èran diferents de la Gàllia e de la Belgica. Mes pròche deus Ibères (aute nom entà designar los Espanhòus), disèva Strabon...

Drin coma aquera còrna espanhòla deu cantaire Claude Nougaro vint sègles mes tard: « Je revois ton pavé, oh ma cité Gasconne (...) Est-ce l’Espagne en toi qui pousse un peu sa corne (...)? »

En efèit, se s’agish de parlar de cultura, la familha gascona s’enten agidament dambe los vesins espanhòus mès pas sonque... Cantaires, dançaires, esportius e musicians tornan viste trobar los cosins deu gigant ensemble roman que travèrsa a plaser mars e oceans. D’ua riba a l’auta, los bohaires bohan, los cantaires «polifonizan» e los valents gahan la veishiga. Tanben, se calèva hèr lo catalòg deus punts comuns entre la cultura gascona e las hòra de l’ensemble roman, la pròva de la necessitat de la socializacion de las civilisacions seré lèu desmontrada.

Au travèrs d’aquera maleta, descobriratz l’originalitat, las particularitats  de la lenga e la cultura gasconas e tanben los elements d’ua lenga e d’ua cultura occitanas tan vivas coma diversificadas.