Lo conte en Gasconha

Ficas     13Arts - Literatura, cinemà

Element obligatòri deu patrimòni linguistic occitan, lo conte qu'ei enrasigat pregondament dihens lo folclòre locau autan plan coma  dihens l'environament uman e naturau.

Fòrça contes, gessits de la paraula deu pòble, son amassats pendent la segonda mitat deu sègle XIX suu territòri sancèr per folcloristas, etnològues o simplament apassionats de lenga occitana en lo vam deu moviment romantic. De la matèria orau recrubada a las velhadas qu'escriven tèxtes, òbras literàrias vertadèras. S'i tròban totas las fòrmas deu conte : los contes de bèstias, los contes meravelhós, faceciós, iniciatics, mitologics, los contes mistics, los contes familhèrs.

Suu maine lingüistic gascon retenguèm l'istorian saberut de Leitora, Joan-Francés Bladèr (1827-1900) e  los « Contes de Gasconha » que divèm l'edicion de l'arrevirada gascona au Jaumes Boisgontier e qu'un aute leitorés, lo dessinator Pertuzé saberà illustrar magnificament.

Lo poèta e fotografe Fèlix Arnaudin (1844-1921) de La Bohèira que cor  la Lana gran ende'n sauvar la memòria. Que collècta contes, cançons, arreproèrs, musica en tot ensajar de conservar la paraula d'origina.

À la fin deu sègle XIXau pareishen revistas, armanacs en lenga occitana. Los contes s'i hèn ua plaça privilegiada. L'Armanac de la Gascougno creat peu Fernand Sarran (Lo Cascaròt), l'Almanac patuès de l'Arièjo, Lous Reclams de Biarn e Gascougne haràn legir au pòble contes escriuts peus Camelat, Laborde, Lacoste, Lalanne, Dambielle, Dardy, Labadens, Seillan, Cénac-Moncaut... A-n-aqueste periòde s'espandish l'usatge de l'occitan coma lenga escriuta gràcias au moviment culturau deu Felibritge que vòu reabilitar la lenga d'òc. Antonin Perbosc, regent a Combarogèr (1900 a 1908), hè deu collectatge de la tradicion orau peus escolans un utís pedagogic novator.

Fòrça escrivans occitans causishen d'escríver contes en pensar, dambe rason, qu'ei un mejan privilegiat ende interessar lo pòble.

Pr'aquò la tradicion orau non s'amortish pas mès los lòcs e las fòrmas cambian : la sala d'espectacle a remplaçat lo cornèr ; lo contaire qu'ei sovent acompanhat per un musician quan ne musiqueja pas eth medish ; arriba que plasticians e dançaires s'enviten.

Lo conte occitan que veng ua fòrma d'expression artistica en si medish ; hestaus, eveniments culturaus li son consacrats ; associacions ne hèn la promocion. Los mèdias occitans se n'emparan e lo difusan ; gràcias aus mejans de comunicar mei recents, auèi se pòden escotar, uerdar contaires occitans sus l'ordinator, la tauleta numerica, lo telefonet o la television.

En 2003, l'UNESCO adòpta enfin la Convencion ende la sauvaguarda deu patrimòni culturau immateriau que compreng, au demiei d'autas causas,  las tradicions e expressions oraus.

Aquí quauquas formuletas ende draubir los contes : « Jo, sabi un conte »... « I avèva un còp »... « un còp èra »… E d'autas ende'us clavar : « E cric e cric mon conte ei fenit, E cric e crac mon conte ei acabat »...« Jo que montèi sus un chivau gris, Me'n tornèi a Parentís »...


http://paisemission.over-blog.com/2015/03/jo-sabi-un-conte-3.html

http://paisemission.over-blog.com/2015/03/jo-sabi-un-conte-4.html

https://www.youtube.com/watch?v=gLbqr5hVBNw

http://www.octele.com/video-oc/conta.88/contasmiqueuV2.html


Frisa cronologica


Frisa cronologica

Questions

  1. A quina epòca los contes e son passats de l'oralitat populara a l'òbra escriuta ?
  2. Coma s'apèra lo saberut de Leitora autor deus « Contes de Gasconha » ?
  3. Sus quin parçan e collectèc Fèlix Arnaudin ?
  4. Qui èra lo Cascaròt ?
  5. Qué se passa entre 1900 e 1908 a l'escòla de Combarogèr ?

Activitats

Mots mesclats

Telecargar las responsas

Apregondir en tot s'amusar


Los arrengats
Lo penjat
Partatjar sus las rets socialas :

Collège de Samatan Département du Gers ACPPG Comhairle nan Eilean Siar Sgoil an Taobh Siar Comunn na Gàidhlig Gaelscoil Mhíchíl Cíosóg


Erasmus+ Aqueth projècte estoc finançat damb lo sosteng de la comission europèa.