Edat Mejana

L'estructuracion deus vilatges gascons (sauvetats, castelnaus, bastidas), a comptar de l’Edat Mejana, repausa tanben sus l'obtencion de Cartas de costumas e de Franquesas : contrariament a l'imatge de la feodalitat dins lo nòrd de la França, lo “mòde de vida en comun" èra regde sovent fixat per escrit, partatjat per la Glèisa, los senhors e la populacion (per exemple tèrras tà la caça, la pèsca, l'amassatge de la lenha, la pastura de las bèstias :  lo padoenc o lo comunau… èran accessibles a totas e tots).

Los representants deus abitants, “los consuls", o "los jurats", gessits de daubuas categorias sociaus o professionaus  recebèvan la lor carga per ua annada a la hèsta patronau e administravan l'anar de la ciutat.

Pauc a pauc, dab l'extension deu poder reiau "parisenc", las tèrras occitanas ensajan de profitar de l’aluenhament deu poder tà revendicar o sauvar las lors libertats e avantatges acquesits per abans.

Susmautas paisanas e popularas esclatan de cap tà l'injustícia e tà la duretat deus impòstes prelevats peu Rei (la gabèla per exemple).

Empèri

Dab l'instauracion deus diferents mòdes d'eleccion, los òmes de las classas aisidas devath l’Ancian Regime dins un prumèr temps, puish los ciutadans e enfin las ciutadanas despuish 1945, semblan estacats a la participacion a las eleccions e  la democracia.

Lo Gèrs hornirà soldats e oficièrs a las armadas revolucionàrias popularas qui vengueràn napoleonianas au seguit, mès la conscripcion obligatòria (de 1798 a 1999) lhevarà un estrambòrd pas tan gran.

Gersés resisteràn au còp d'Estat deu Napoleon III en 1851. La repression qui seguirà suprimarà los jornaus e punirà los republicans en los hòrabandir au banhe de Caiena o en los deportar en Algeria (daubuns i moriràn, a maugrat de l'amnistia de 1859).

Puish pendent los 40 ans deu Dusau Empèri los Gersés vòtan bonapartista dab majoritats de las bèras. Lo Gèrs cabuça dins lo camp republican sonque en 1893...

Mei tard ...

mantuns maquís espeliràn dins lo Gèrs. Constituats de refractaris au STO, de "guerilleros" republicans espanhòus, d'italians, de combatents tà la libertat, contra l'Alemanha Nazia e la França de Vichy. Lo Gèrs coneisherà lo son hat de gahedèras e d'execucions (Ponsan Pera, Castèthnau sèr l'Auvinhon, Melhan…)

Dinca recentament, lo Gèrs qu'ei globalament ua tèrra de centre esquèrra (Radicau au sens de la IIIau Republica) tà eleccions locaus o nacionaus ; las darrèras escadenças electoraus deishant malurosament entervéser ua avançada de l’extrèma dreta.

Lo Gèrs balha ministres importants devath la IIIau Republica : ministres de las Finanças, de la Guèrra… com Noulens, Gardey. En dehòra de Bacon qui joguèc un ròtle qui comptava a la debuta de la Vau Republica, lo Gèrs hornirà enqüèra Secretàris d'Estat.